BIHAĆVIJESTI

Pogledajte kako impresivno izgleda obnovljeni Sokolac iz zraka (FOTO)

Donosimo Vam fotografije iz ptičije perspektive koje prikazuju stari grad Sokolac nakon završetka prve faze radova na rekonstrukciji.

Rekonstrukcija Starog grada rađena je u sklopu projekta „Održivo upravljanje turizmom jadranske baštine – HERA“ kojeg financira Europska unija, a sufinanciraju Vlada Unsko-sanskoga kantona i Grad Bihać (530.000 KM iz IPA Adriatic fondova, i po 80.000 KM Grad Bihać i Vlada USK).

Vezano | Ozvaničen završetak prve faze radova na rekonstrukciji starog grada Sokolac

U upravi i info uredu NP “Una” su česti upiti turista za Sokolac jer svojim položajem dominira i plijeni pažnju mnogih turista i putnika na proputovanju cestom M5 iz Bihaća ka Sarajevu i na ulazu u grad iz ovog pravca. Pored prirodnih i kulturnih dobara NP Una, i ovaj dio naše baštine doprinijeti će razvoju turizma i zadržavanju turista na području grada Bihaća i USK-a, kažu u Nacionalnom parku ”Una”.

Ovo je pokazatelj da je moguće ali i nužno intenzivnije raditi na obnovi i starih krajiških gradova koji su jedna od razvojnih šansi za turizam ovog područja. Da li će i Sokolac doživjeti realizaciju i druge faze obnove ili je na ovu priču stavljena tačka, ostaje nam da vidimo.

U nastavku vam donosimo slike koje smo pronašli na društvenoj mreži Facebook i kratak historijat starog grada Sokoca.

Stari grad Sokolac proglašen je nacionalnim spomenikom 2007. godine

Stari grad Sokolac nalazi se na  jednom izbrešku sa istočne strane brda Debeljače na lijevoj obali Une. Ispod je Golubićko polje, rijeka Una i magistralni put. U selo Sokolac, može se doći iz Bihaća idući putevima na lijevoj obali Une ili iz Golubića gdje je most preko kojeg može prijeći automobil sa magistralnog puta koji vodi desnom obalom Une. Drugi prijelaz sa magistralnog puta preko dobrog mosta je nešto južnije u Lohovu. Grad leži na strmoj vapnenastoj hridi oko 60 m višoj od posljednjih kuća sela Sokoca. Od ravnice počinje uspon i put prolazi kroz glavnu mahalu u  kojoj se nalazi centar sela sa džamijom i starim mezarjem. Na vrhu sela kod posljednjih kuća je plato sa kojeg se putem može pješke lako popeti na grad koji za oko 60 m nadvisuje plato na vrhu sela.

Utvrda u Sokocu se u srednjovjekovnim dokumentima pominje pod imenom Sokol. Na karti M. Quada izdanoj u Amsterdamu 1593. grad je označen pod imenom Zokol, kao u svim srednjovjekovnim dokumentima, tj. sve do pada Sokola zajedno sa Bihaćem pod osmansku vlast. Na karti iz 1699. godine pojavljuje se ime Sokolatz.

Najstarija povelja u kojoj se spominje Sokol kao kraljevski grad sa kastelanima Ivanom, zvanim Uza i Grgurom Etenom datira iz 1395. godine (Lopašić, 1943, 217). Kako se grad nalazi u blizini Bihaća, dijelio je sudbinu s njim. U borbama kralja Sigismunda Luksemburškog i Ladislava Napuljskog za kraljevsko prijestolje i bosansku krunu, borbe su se vodile i za preuzimanje vlasti u gradovima Bihaćke krajine. Tako je tokom ljeta pao Bihać u Sigismundove ruke, a u novembru iste godine, vjerovatno je osvojen i Sokolgrad, koji se prema dokumentu od 16. aprila 1404. nalazio u njegovom posjedu. (Lovrenović, 2006, 103, 127). Obližnji Bihać je tokom borbi nekoliko 1403-1408 godine prelazio iz vlasti pristalica kralja Ladislava i hercega Hrvoja pod vlast pristalica Sigismunda. Sigismund je osvojio Bihać tokom 1405. godine. U periodu od 28. septembra do 8. oktobra naizmjenično je bio u Bihaću i Sokolu, a Bihać je već 18.  oktobra iste godine  bio u vlasti Sigismundovog protivnika Hrvoja Vukčića (Lovrenović, 2006, 127, 128).U svom pohodu protiv Bosanaca koji završava bitkom kod Dobora, krajem ljeta 1408. godine jedan dio  Sigismundovih trupa krenuo je u sjeverozapadnu Bosnu. Bihaćku tvrđavu je držala vojska kralja Ladislava i hercega Hrvoja, zapovjednik grada Sokola je bio vjerni Sigismundov pristaša Tomo, sin Tumpe od Kutine. Tokom Sigismundovog pohoda na Bosnu 1408. godine, koji završava bitkom kod Dobora, ratovalo se i na gornjoj Uni kod Bihaća. Vojska koja se borila protiv Sigismunda je uz pomoć Osmanlija napala gradove Ripač i Sokol, ali ih je i tu Tomo Tompa porazio (Lopašić, 1943, 217, Lovrenović, 2006, 127).

Kraljevski grad Sokol s pripadajućim zemljištem, zajedno sa Bihaćem, poveljama iz 1431. i 1434. poklonio je kralj Sigismund svojim pristašama knezovima Krčkim-Frankopanima, banu Nikoli i Stjepanu. Pri podjeli imanja između sinova bana Nikole, Sokol i Bihać su pripali 1449. knezu Bartolu Frankopanu. Sokol je 1490. godine prešao pod vlast hrvatskog bana Ivaniša Korvina, koji je titulu i posjede dobio nakon smrti svoga oca kralja Matije Korvina. Nakon smrti bana Ivaniša 1505. godine, opet su gradovi Sokol i Bihać prešli pod kraljevsku vlast. Kralj Vladislav je 1510. godine dodijelio grad Sokol plemićima Orlovićima od Ripča i Čavke. Grgur, jedan od braće Orlovića, postao je kapetanom senjskim koji je branio i predjele uz Unu od napada Osmanlija na ovo područje. Tri godine nakon smrti Grgura Orlovića (poginuo na Mohaču 1526. godine), 1529. godine kralj Ferdinand je dodijelio Sokol sa pripadajućim  kotarom Petru Kružiću, koji ga vraća udovici Grgura Orlovića i njenoj djeci. Godine 1534. ustupi udovica Matra Orlović svome zetu  Ladislavu pl. Kerečenu među ostalim imanjima i grad Sokol. Ne zna se kako je Sokol ubrzo došao u ruke zagorskog plemića Juraja Vragovića.

Pošto je grad Sokol bio važan za odbranu Bihaća, kralj Ferdinand je 1538. godine naložio tadašnjem bihaćkom kapetanu Petru Kegleviću da nastoji na sve načine dobiti grad od ovlaštenih gospodara. U to doba je grad jače utvrđen. Krajiška je uprava je držala Sokol u zakupu od augusta 1549. godine. Ugovorom 1550. godine uzeo je kralj Ferdinad grad Sokol u zakup od porodice Kerečen. Nakon toga je u Sokol postavljena vojna straža pod zapovjednikom bihaćkog kapetana.

Godine 1537. Osmanlije su sa jakom vojskom uspjele osvojiti dio grada sve do glavne kule koja osta neosvojena. Drugi veći osmanski napad na ovaj kraj i grad izvršen je pod komandom dva sina Malkoč-bega  početkom augusta 1561. godine. Popalili su sve od Previlice na sjeveru do Ripča na jugu. Dio naroda sklonio se u bedeme grada Sokola, a mnogi su odvedeni u ropstvo ili su se kasnije  raselili. Sarvaš-paša je izveo 1586. godine napad na Golubić i opustošio ga. Golubićko polje je prije toga, kao plodna dolina koja je davala dosta hrane za gradsku posadu, pripojeno Sokolu. Već 1578. godine Osmanlije su pokušale osvojiti grad, ali bez uspjeha, kao i 1591. godine pod vođstvom bega Livanjskog. Padom Bihaća 1592. godine pao je i grad Sokol pod osmansku vlast (Lopašić, 1943, 216-221).Iz perioda osmanske vlasti nema mnogo podataka o gradu Sokolu. Po zauzeću teritorija u slivu Une koji su Osmanlije postepeno osvajale u drugoj polovini 16. vijeka i završili padom Bihaća 1592. godine, gradovi  na desnoj obali Une od Krupe na sjever pripojeni su Bosanskom sandžaku. Po osvajanju Bihaća 1592. godine i po sređivanju prilika, Osmanlije su osnovale Bihaćki sandžak. Iako je najstariji siguran spomen ovog sandžaka u jednom dokumentu iz 1620. godine, vjerovatno je osnovan negdje između pada Bihaća 1592. i 1620. Drugi put se Bihački sandžak spominje u mletačko-dalmatinskom opisu Bosanskog pašaluka 1624-1626. godine. (Šabanović, 1982, 82-84). Glavnija mjesta u tom sandžaku su bila: Bihać, Kamengrad, Ripač, Cazin, Bužim, Ostrožac i Krupa. Sjedište je bilo u Bihaću, a ponekad u Krupi Izgleda da je Bihaćki sandžak bio ukinut sredinom 17. vijeka. Ponovo je uspostavljen krajem istog vijeka. U 18. vijeku Bihaćki sandžak je bio jedan od 5 sandžaka u Bosanskom pašaluku, ali je 1711. godine je definitivno ukinut. Dijelio se na kadiluke: (Šabanović, 1982, 85, 230). Bihaćki kadiluk je osnovan vjerovatno odmah nakon pada Bihaća 1592, ali se prvi put spominje 1619. Na teritoriji ovog kadiluka nalazili su se gradovi Bihać, Izačić, Sokol, Ripač, i drugi. U 17. vijeku se jedanput spominju Krupa i Ripač kao posebni kadiluci (Šabanović, 1982, 181, 228, 230). Cijeli period osmanske vladavine bio je važniji grad obližnji Ripač koji se nalazio na otoci na Uni, južno od  grada Sokola. Prema popisu  izvršenom 1833. godine u tvrđavi u Sokocu (u kadiluku Bihać) bila su  samo 2 manja topa, a iz nedatiranog popisa vidi se da je u gradu bilo svega 12 nefera (vojnika) (Kreševljaković, 1952, 146, 124).

Povezani članci

Komentariši

Vaša email adresa neće biti objavljivana. Neophodna polja su označena sa *

Ova web stranica koristi Akismet za zaštitu protiv spama. Saznajte kako se obrađuju podaci komentara.

Back to top button